Skuteczne i efektywne opryskiwanie rzepaku
dr inż. Dawid Wojcieszak, Katedra Inżynierii Biosystemów, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Prawidłowo prowadzony oprysk rzepaku zapewnia dobrą kondycję roślin, co przekłada się na duży plon nasion bardzo dobrej jakości. Ze względu na długi czas wegetacji rzepak ozimy narażony jest na wiele zagrożeń powodowanych przez chwasty jednoliścienne i chwasty dwuliścienne, choroby grzybowe i szkodniki. Dlatego program chemicznej ochrony rzepaku powinien być kompleksowy i zabezpieczać łan przed negatywnym oddziaływaniem wszystkich agrofagów. Należy jednak pamiętać, że warunkiem dobrej skuteczności i efektywności działania substancji aktywnych jest prawidłowe technicznie wykonanie zabiegu oprysku rzepaku.
Oprysk na rzepak – od czego zależy jego skuteczność?
Skuteczność i efektywność oprysku rzepaku ozimego zależy od spełnienia trzech warunków. Pierwszy z nich, to w pełni sprawny opryskiwacz i prawidłowo dobrane rozpylacze do zabiegu. Drugi obejmuje dobranie odpowiedniej dawki cieczy oraz parametrów pracy opryskiwacza. Trzeci czynnik stanowi poprawna kalibracja opryskiwacza, która zależy od operatora. Spełnienie wymienionych warunków gwarantuje równomierny rozkład cieczy na roślinach, odpowiednie naniesienie środka, dobre pokrycie powierzchni roślin i retencję oraz dogłębne prześwietlenie łanu. To przekłada się na minimalne straty cieczy opryskowej przez ociekanie i znoszenie, dużą wydajność pracy, a w konsekwencji niskie koszty zabiegu.
Jaki rozpylacz do opryskiwacza wybrać?
Przy doborze rozpylaczy należy wziąć pod uwagę dwa czynniki. Pierwszy czynnik, to rodzaj wykonywanego zabiegu. Drugi, to warunki pogodowe. W opryskiwaczach rolniczych stosuje się głównie rozpylacze płaskostrumieniowe, potocznie nazywane szczelinowymi. Są one zestandaryzowane, a ich wymiary zewnętrzne oraz kolory są ściśle związane z rozmiarami oraz odpowiadającymi im wydatkami cieczy i wielkością kropel (tab. 1). Rozpylacze płaskostrumieniowe dzieli się na standardowe oraz na eżektorowe jednostrumieniowe, krańcowe i dwustrumieniowe.
Tabela 1. Wybrane wielkości kropel z klasyfikacji opartej na specyfikacji BCPC i zgodne z normą ASABE S572.1
Rozpylacze standardowe
W grupie standardowych rozpylaczy płasko-strumieniowych znajdują się najbardziej popularne rozpylacze (tzw. szczelinowe) w najczęściej stosowanych rozmiarach 01-04. Umożliwiają one podawanie dawek w zakresie 50-600 l/ha i wytwarzają krople drobne oraz średnie. Rozpylacze standardowe pracują w zakresie ciśnień wynoszącym 1,5-5,0 barów.
Należy tutaj zwrócić uwagę, że zwiększenie ciśnienia pracy w celu zwiększenia wydatku rozpylaczy powoduje zmniejszenie wytwarzanych kropel. Drobne i średnie krople wytwarzane przez rozpylacze standardowe dobrze pokrywają opryskiwaną powierzchnię. Drobne krople z bardzo dobrym efektem osiadają na bardzo małych obiektach. Są więc dobrym rozwiązaniem na samosiewy zbóż i inne chwasty we wczesnych fazach rozwojowych rzepaku. Można je również zastosować do aplikacji herbicydów kontaktowych i systemicznych oraz insektycydów we wczesnych fazach rozwojowych roślin rzepaku.
Warto jednak pamiętać, że drobne krople są podatne na znoszenie. Dlatego rozpylacze standardowe powinno się stosować w optymalnych warunkach pogodowych, tzn. kiedy prędkości wiatru nie przekracza 1,5 m/s. Małe rozmiary: 01, 015 i 02, wytwarzające drobne krople można zastosować w opryskiwaczach z pomocniczym strumieniem powietrza (PSP) do wykonywania zabiegów małymi dawkami cieczy w przedziale 50-150 l/ha.
Ze względu na antyznoszeniowe działanie techniki PSP i dobre prześwietlenie łanu rzepaku przez drobne krople, rozpylaczami standardowymi można wykonanie większości zabiegów chemicznej ochrony w rzepaku.
Rozpylacze eżektorowe – co to jest?
W tym rodzaju rozpylaczy przepływ cieczy przyspiesza w wąskim kanale, co powoduje zjawisko eżekcji, czyli wytworzenie podciśnienia i zassanie powietrza przez otwór w bocznej ściance kanału. Zassane z zewnątrz powietrze miesza się w komorze mieszania z cieczą, utrudniając powstawanie drobnych kropel podczas rozpylania. Powstające krople są średnie, grube lub bardzo grube i zawierają pęcherzyki powietrza. Ponieważ mają większą masę – są bardziej odporne na znoszenie. Jednak po kontakcie z opryskiwaną powierzchnią rozpadają się na drobne krople, co zapewnia dobre pokrycie opryskiwanych obiektów.
Rozpylacze eżektorowe należy stosować w utrudnionych warunkach wykonywania oprysku rzepaku, tzn. przy wietrznej pogodzie i przy prędkościach opryskiwacza przekraczających 8 km/h. Ponadto duże krople wytwarzane przez rozpylacze eżektorowe mają większą energię, co powoduje ich dobre właściwości penetracyjne w wysokiej i gęstej plantacji rzepaku. Dodatkowo duże krople są bardziej odporne na parowanie, co umożliwia wykonanie zabiegów nawet w warunkach wysokiej temperatury i małej wilgotności powietrza.
Rozpylacze eżektorowe można zastosować do aplikacji chwastobójczych środków ochrony roślin w uprawie rzepaku ozimego – przed lub bezpośrednio po siewie rzepaku, nawet w wietrznych warunkach. Można je zastosować także do wiosennego zwalczania chwastów, kiedy łan jest już gęsty. Rozpylacze eżektorowe wytwarzające średnie krople można zastosować do eliminacji najgroźniejszych chorób rzepaku wiosną, co zwiększy prześwietlenie łanu.
Rozpylacze eżektorowe dwustrumieniowe
Rozpylacze eżektorowe występują również w odmianie dwustrumieniowej. Najpowszechniej te rozpylacze występują w symetrycznym układzie, tzn. jeden strumień odchylony jest o 30° do przodu, a drugi o 30° do tyłu względem kierunku jazdy opryskiwacza. Taki układ dwóch strumieni grubych kropel zwiększa i wyrównuje naniesienie na trudne do opryskania pionowe powierzchnie. Dlatego tego typu rozpylacze podające dwa strumienie kropel pod pewnym kątem z dwóch stron są skuteczne w nanoszeniu fungicydów i insektycydów na dolną powierzchnię liści rzepaku. Są również skuteczne w aplikacji herbicydów do chwastów wyrastających w cieniu roślin rzepaku.
