Trendy w odmianach kukurydzy
Uprawa kukurydzy w znaczeniu żywnościowym odgrywa w skali globalnej kluczową rolę, zaraz obok pszenicy oraz ryżu. Natomiast w perspektywie do 2050 roku prognozuje się w kontekście tej uprawy rosnący trend jej wartości gospodarczej. Potencjał plonowania kukurydzy jest ogromny i według różnych źródeł sięga nawet 32 t/ha. Dzięki pracom hodowlanym producenci kukurydzy otrzymują odmiany, które charakteryzują się między innymi zwiększoną odpornością roślin na szkodniki, wyższym potencjałem plonowania, ale i również lepszym wigorem w początkowych fazach wzrostu roślin. Obecnie nowe odmiany mieszańcowe o krótszym okresie wegetacji są lepiej przystosowane do warunków klimatycznych w naszym kraju. Hodowla odmian mieszańcowych jest jednym z najważniejszych osiągnięć w historii rolnictwa, a w szczególności hodowli roślin. Efekt heterozji został najwcześniej wykorzystany właśnie w kukurydzy. W Stanach Zjednoczonych już w latach 30. XX wieku zostały wprowadzone odmiany mieszańcowe F1, a szereg ich zalet doprowadził do tego, że już w 1950 roku na 70% powierzchni zasiewów kukurydzy występowały odmiany mieszańcowe. Głównym celem hodowli odmian mieszańcowych jest przede wszystkim zwiększenie plonowania.
Fot. Dr. Inż. Rafał Sobieszczański
Fot. Dr. Inż. Rafał Sobieszczański
Na początku hodowli przodowały mieszańce podwójne (DC), były to mieszańce czteroliniowe (A x B) x (C x D). Charakteryzował je jednak niepełny efekt heterozji, natomiast odmiany te dobrze dostosowywały się do warunków siedliska. Obecnie dominują mieszańce pojedyncze (SC), utworzone z dwóch linii (A x B), oraz mieszańce trójliniowe (TC), utworzone z krzyżówek ((A x B) x C). Ze względu na rozszczepienie cech w dalszym pokoleniu ziarno pokolenia F1 nie może być przedmiotem dalszej reprodukcji, prowadziłoby to do gwałtownego spadku plonu, jak i również obniżenia poziomu innych cech. Prawidłowy dobór odmiany i związana z nim liczba FAO są ważnymi ogniwami agrotechniki kukurydzy. Liczba FAO jest wskaźnikiem wczesności odmian, czyli długości okresu wegetacyjnego potrzebnego do zakumulowania suchej masy. Na tej podstawie możemy rekomendować daną odmianę do odpowiedniego rejonu kraju. W Polsce klasy wczesności kukurydzy określone są przez COBORU i można je podzielić na: wczesne (do FAO 230), średnio wczesne (FAO 240-250), średnio późne (FAO 260-290) oraz późne (FAO od 300). Kolejnym ważnym czynnikiem, decydującym o kierunku uprawy konkretnej odmiany, oprócz przeznaczenia, plenności czy liczby FAO, jest typ ziarna. Obecnie na rynku przeważają odmiany, które mają ziarno pośrednie w stosunku do typów flint i dent i to one charakteryzują się połączeniem najlepszych cech dwóch typów ziarna. Mieszaniec typu flint charakteryzuje się ziarnem średniej wielkości i kształtem zbliżonym do kulistego, natomiast dent jest klinowaty, spłaszczony, z charakterystycznym wklęsłym szczytem i stąd też nazwa potoczna „koński ząb”. Odmiany typu flint charakteryzują się szybszym rozwojem początkowym oraz lepszą tolerancją na chłody niż odmiany typu dent. W związku z tym można je wysiewać na stanowiskach mniej ogrzanych, o temperaturze już w granicach 8°C, natomiast temperatura gleby pod siew ziarna o typie dent powinna mieścić się w granicach 10-12°C. Potencjał plonowania odmiany typu dent w tej samej klasie wczesności jest wyższy w porównaniu z odmianami typu flint. Kukurydza została przystosowana do uprawy w strefie umiarkowanej, natomiast wymaga umiejętnego doboru odmiany. Aby sięgać po rekordowe plony, to właśnie wybór odmiany kukurydzy jest bardzo istotnym czynnikiem decydującym o powodzeniu uprawy.
