Wczesna wiosenna ochrona przed patogenami zbóż
prof. dr hab. Marek Korbas, dr inż. Jakub Danielewicz, Zakład Mykologii IOR-PIB w Poznaniu
Wiosna to czas kluczowych decyzji!
Najgroźniejsze choroby grzybowe zbóż
W czasie, kiedy po okresie spoczynku rozpoczyna się powoli i stopniowo wegetacja roślin różnorodne grzyby chorobotwórcze kontynuują swoje porażanie. Są też wśród nich takie, które z różnych powodów (uszkodzenia przez liście organiczne i nieorganiczne) znajdują bramy wejścia do tkanek, aby powodować proces chorobowy. Wiele czynników patrząc od strony grzybów chorobotwórczych i rośliny, która jest infekowana, decyduje o tym, jaka choroba dominuje w uprawie. Mamy tutaj na myśli agresywność sprawcy choroby i podatność uprawianej odmiany na porażenie. Nie bez znaczenia jest to, jaki gatunek zboża jest rozpatrywany. Inne grzyby porażają poszczególne gatunki.
Najwyraźniejsze różnice można zauważyć w odniesieniu do jęczmienia. Niektóre grzyby porażają jednocześnie różne gatunki zbóż. Mamy tu na uwadze sprawców takich chorób jak:
- mączniak prawdziwy zbóż i traw – Blumeria graminis (wszystkie gatunki zbóż);
- rdza brunatna – Puccinia recondita (pszenica, pszenżyto, żyto);
- podobnie rdza żółta – Puccinia striiformis, czy
- brunatna plamistość liści – Drechslera tritici-repentis -DTR i
- septorioza plew – Stagonospora nodorum.
Tylko jęczmień porażają sprawcy:
- plamistości siatkowej – Drechslera teres;
- rdzy jęczmienia – Puccinia hordei,
- paskowanej septoriozy liści – Zymoseptoria tritici.
Ochrona fungicydowa pszenicy ozimej
Gdy podejmuje się decyzje o wykonaniu zabiegu z użyciem fungicydu, trzeba zastanowić się, jaką strategię wyboru substancji czynnych budujących środek grzybobójczy wybrać. Wiadomo, że w tym czasie nie można z powodu braku szans na uzyskanie wysokiej skuteczności zwalczania użyć dowolnej substancji czynnej, czyli dowolnego fungicydu na zboża. Główną przeszkodą jest temperatura, która panuje w tym czasie w przebiegu dobowym. Umożliwia ona wzrost i funkcjonowanie roślin i sprawców chorób, które już w temperaturze +6°C rozpoczynają swój dalszy wzrost, ale ta temperatura w przypadku wielu substancji czynnych nie jest wystarczająca do skutecznego działania fungicydu na zboża. Najczęściej takiej skuteczności należy się spodziewać, gdy fungicyd działa w temperaturze +10°C i wyżej. Nie oznacza to, że nie istnieje możliwość zapobiegania występowania i zwalczania grzybów wywołujących choroby w tym czasie. Przykładowo do zabiegów w tym czasie nadają się substancje czynne działające powierzchniowo lub wgłębnie chroniące organy asymilacyjne (liście pochwy liściowej) przed porażeniem przez zarodniki lub grzybnie patogena. Przydatna tu może być substancja czynna o nazwie azoksystrobina należąca do grupy chemicznej strobiluryn i oczywiście inne substancje czynne z tej grupy.
Jaki fungicyd na zboża wybrać?
Wiadomo, iż w dzień, gdy jest słonecznie, temperatura powietrza rośnie i to znacznie, bo do kilkunastu stopni i więcej. W tej temperaturze działają już triazole, które szybko przemieszczają się w tym czasie w sokach roślin, dzięki czemu w krótkim czasie zabijają grzybnie sprawcy choroby, uzdrawiając porażone rośliny. Sensowne jest w tym czasie stosowanie fungicydu zawierającego dwie substancje czynne. Jedna to np. azoksystrobina o działaniu powierzchniowo wgłębnym, a druga substancja czynna np. protiokonazol (lub inny triazol – tebukonazol, difenokonazol itp.). Te substancje skutecznie chronią rośliny przed wieloma (wymienionymi wcześniej) sprawcami chorób. Wpisują się w realizację strategii antyodpornościowej, bo ich działanie opiera się na odmiennych mechanizmach zwalczania grzybów. W połączeniu nieuzależnione są od wahań temperatur. Warto jednak pamiętać, że stosuje się je na podstawie występowania zagrożenia wyznaczonego przez wielkość progu szkodliwości lub podanego przez wskazanie systemu wspomagania decyzji.
